- Բոլոր Մեաղները, բացի սնկից, սովորական պայմաններում պինդ վիճակում է։ պահպանում են արդյոք դրանից պատրաստված մարմիններն իրենց ձևն ու ծավալը սովորական պայմաններում։ Բերեք օրինակներ։
Making plans
Eduard: Hi Samvel. How’s it going?
Samvel: Oh, hi Eduard. Fine, thanks. How are you?
Eduard: Yeah, I’m good. Listen, it’s Daniel’s birthday next Friday and we’re going to have a surprise celebration next Friday. Do you want to come with us?
Samvel: Yeah, thats great. Where are you going to celebrate?
Eduard: oh… I don`t know… do you have any ideas?
Samvel: how about going to the Play City?
Eduard: Yeah, maybe … Are there any great games on at the moment?
Samvel: Mmm … There’s that one game, Laser tag.
Eduard: no, Daniel doesn`t like shooing.
Samvel: Oh, right. Erm … How about going Citizen?
Eduard: Mmm, nah … Daniel doesn’t like kids place too.
Samvel: Then what does he like?
Eduard: maybe he likes kart riding, What about kart riding?
Samvel: Yeah! That’s a great idea. Everyone likes kart riding.
Eduard: OK.
Samvel: When shall we go?
Eduard: How about thurseday evening?
Samvel: All right. Where shall we meet?
Eduard: Let’s meet at the Play city in front of the kart driving.
Samvel: OK. When shall we meet?
Eduard: 5:30?
Samvel: OK, that sounds great! So, thurseday evening, in front of the kart driving.
Eduard: Yeah, it’s a great plan! I’ll tell the group.
Samvel: Good!
Հաշվետություն մարտ, Սերվերը
Սերվերը մեր օգնականն է, ինքը ստանում է հարց և պատասխան, Սերվերը website-ի կարգն է կատարում, ամեն մի հարցը ինքն է ստանում, ինքը հարց է ստանում Google-ից, Yandex-ից, Tor browser-ից, Microsoft Egde-ից, Firefox-ից և Opera-ից։ Ամեն browser-ին հեշտ պատասխան է ուղարկում, բայց Tor browser-ը նման է սոխի,
Բայ ապրիլի 2 առաջադրանքներ
1․ Գրի՛ր տրված բայերի ժամանակը, թիվը , դենքը։
Օրինակ՝ գրում եմ- եզակի թիվ, առաջին դեմք, ներկա ժամանակ
Կգնամ, ժպտում էր, վազելու է, տխրել էր, նկարում ենք, ուտում էին, քաղել եմ, հավաքել են, կծանոթանամ, սիրում է, վախենում էինք, մոռաց ել ես, գլորում էիր, հաշտվել ենք, վճռել էիր, Ննջել էր, նիրհում է, կողոպտել էիր, թալանել էին, հանդգնելու ես, համարձակվել են, կմտածեմ, խորհելու են, ենթարկվում է, հնազանդվելու եք, մարտնչում էին, պարքարելու ես։
| կգնամ | ապագա | եզակի | առաջին |
| ժպտում էր | անցյալ | եզակի | երրորդ |
| վազելու է | ապագա | եզակի | երրորդ |
| տխրել էր | անցյալ | եզակի | երրորդ |
| նկարում ենք | ներկա | բազմավոր | առաջին |
| ուտում էին | անցյալ | բազմավոր | երրորդ |
| քօլել եմ | անցյալ | եզակի | առաջին |
| հավաքել են | անցյալ | բազմավոր | երրորդ |
| կծանոթանամ | ապագա | եզակի | առաջին |
| սիրում է | ներկա | եզակի | երրորդ |
| վախենում էին | անցյալ | բազմավոր | երրորդ |
| մոռաց ել ես | անցյալ | եզակի | առաջին |
| գլորում էիր | անցյալ | եզակի | երկրորդ |
| հաշտվել ենք | անցյալ | բազմավոր | առաջին |
| վճռել եիր | անցյալ | եզակի | երկրորդ |
| ննջել էր | անցյալ | եզակի | երրորդ |
| նիրհում է | ներկա | եզակի | երրորդ |
| կողոպտել էիր | անցյալ | եզակի | երկրորդ |
| թալանել էին | անցյալ | բազմավոր | երրորդ |
| հանդգնելու ես | ապագա | եզակի | առաջին |
| համարձակվել են | անցյալ | բազմավոր | երրորդ |
| կմտածեմ | ապագա | եզակի | առաջին |
| խորհելու են | ապագա | բազմավոր | երրորդ |
| ենթարկվում է | ներկա | եզակի | երրորդ |
| հնազանդվելու եք | ապագա | բազմավոր | երկրորդ |
| մարտնչում էին | անցյալ | բազմավոր | երրորդ |
| պարքարելու ես | ապագա | եզակի | առաջին |
2․Կարդա՛ հատվածը, դուրդ գրի՛ր բայերը, վերականգնի՛ր բայերի ուղիղ ձևերը։
Օրինակ՝ բանտարկեց- բանտարկել, կանչեց-կանչել
Պարսից Շապուհ արքան, խաբեությամբ Տիզբոն հրավիրելով Արշակ Երկրորդին, շղթայակապ բանտարկեց Անհուշ բերդում։ Հետո ատյան կանչեց հայոց սպարապետ Վասակ Մամիկոնյանին նրան ևս իբր դատելու, այնուհետև մահվան դատապարտելու նպատակով։ Տեսնելով Վասակին անձով փոքրիկ (սպարապետը միջահասակ ցածր փոքրամարմին տղամարդ էր)՝ Շապուհը՝ այդ գոռոզ ու նենգամիտ բռնակալը. արհամարհանքով ոտքից գլուխ զննելով նրան, հարցրեց.
— Այդ դո՞ւ էիր, ամբարիշտ մարդ, այդքան տարի կոտորում պարսիկներին. Վասակը, որ թրծված էր բազում մարտերում, որոնցից անընդհատ հաղթանակներով էր դուրս եկել, ամբարտավան արքային այդօրինակ համարձակության համար սրախողխող կաներ կռվի դաշտում։ Բայդ այժմ շղթաների մեջ անզոր գտնվելով սրով պատժելու լկտի ամբաստանողին հպարտ ու ձիգ կեցվածք ընդունեց և ասաց.
— Այո՜, ես էի։ Ավելի վրդովվելով Շապուհը հոխորտաց.
— Աղվես, աղվեսի մահով սպանել կտամ քեզ։
— Մինչև օրս առյուծ էի, այժմ աղվե՞ս։ Լսիր, ուխտաղրուժ Շապուհ, ես այն անհաղթ հսկան եմ, որի մեկ ոտքը մի լեռան վրա էր, մյուս ոտքը մի այլ լեռան։ Երբ աջ ոտքիս վրա էի հենվում, աջ լեռն էր խորտակվում, ձախի վրա հենվելիս ձախակողմյան լեռն էի կործանվում.– խրոխտաբար պատասխանեց Վասակը։
— Ասա՜, որո՞նք էին այդ լեռները։
— Առաջինը դու էիր, երկրորդը՝ հունաց թագավորը։ Ատյանում հավաքվածներն ապշեցին. իսկ Շապուհը գովեց Վասակի համարձակությունը՝ միաժամանակ տալով նրան մորթազերծ անելու հրաման։
— Առաջինը դու էիր, երկրորդը՝ հունաց թագավորը։ Ատյանում հավաքվածներն ապշեցին. իսկ Շապուհը գովեց Վասակի համարձակությունը՝ միաժամանակ տալով նրան մորթազերծ անելու հրաման։
| Պատկանող ձև | Ուղիղ ձև |
|---|---|
| բանտարկեց | բանտարկել |
| կանչեց | կանչել |
| դատապարտելու | դատապարտել |
| հարցրեց | հարցնել |
| ծնվեց | ծնվել |
| գտավ | գտնել |
| խնդրեց | խնդրել |
| պատասխանեց | պատասխանել |
| հոխորտաց | հոխորտալ |
| սպանել | սպանել |
| վրդովվել | վրդովվել |
| ընդունեց | ընդունել |
| կործանվեց | կործանվել |
| ապշեցին | ապշել |
| գովեց | գովել |
| հրաման | հրաման տալ |
3․ Շարունակի՛ր պատմությունը 10-12 նախադասությամբ։
«Զվարթնոց» օդանավակայանում տարօրինակ իրարանցում էր։ Հավաքվել էին հրշեջ և շտապօգնության մեքենաները։ Պարզվեց, որ կես ժամ առաջ Մոսկվայից Երևան ժամանող ինքնաթիռից հայտնել էին
հրշեջ և շտապօգնության մեքենաները։ Պարզվեց, որ կես ժամ առաջ Մոսկվայից Երևան ժամանող ինքնաթիռից հայտնել էին անսպասելի միջադեպի մասին։ Աղմուկի միջից լսվում էին ուղևորների վախեցած ձայները, ասաց գալիս էին, որ ինքնաթիռում մեկ հոգի խեղդվել է: Իրենց տեղում ընկած անձինք բարձրացան, ու նրանց արարքները արագորեն ուշադրություն գրավեցին։
Հրշեջներին և բժիշկներին ուղեկցող ոստիկանները ներս մտան և սկսեցին մաքրել անհեթեթ վիճակը։ Իգոր անունով երիտասարդ անձը, ով մյուսների համեմատ մնում էր հանգիստ, փորձում էր պատմել, թե ինչ է տեղի ունեցել։ Նա պատմեց, որ ինքնաթիռում եղել է նաև հիվանդ ուղևոր, որը մինչ ժամանումը անմեղսունակ վիճակում էր հայտնվել։
Բժիշկները շտապ մոտեցան նրան՝ մտահոգվելով նրա առողջական վիճակից։ Ամեն ինչ կարծես թե լարված և շտապ ընթացք էր առել, երբ ատմակերպողները հայտնվեցին, թե ինչու նման միջադեպ է գրանցվել։ Կարծես թե ինքնաթիռում կարող էր լինել այլ խնդիրներ, որոնց մասին մանրամասն տեղեկություններ էին պահանջվում։ Դժվար իրավիճակներում մարդիկ սովորաբար միանում են, իսկ հրշեջը հավատացրեց նրանց, որ ամեն ինչ լինելու է լավ։
Առաջին մակարդակ․ մարտ ամսվա ֆլեշմոբ
1.Անուն, ազգանուն
Սամվել Բաղդասարյան
2.Դպրոց
Հարավային դպրոց-պարտեզ
3.Դասարան
Հինգերորդ
4.Էլեկտրոնային հասցե
samvel-baghdasaryan@mskh.am
5.Թթենու վրա կար 14 ծիտ, իսկ ծիրանենու վրա մի քանի ծիտ: Երբ թթենուց 2 ծիտ թռավ ծիրանենու վրա, ծիտիկների քանակը հավասարվեց: Քանի՞ ծիտ կար ծիրանենու վրա։
10
6.Մայրիկը գնեց 12 կոնֆետ: Նենսին կերավ դրանց կեսը, Սոֆին կերավ երեք կոնֆետ, իսկ Մարին` մնացածը: Քանի՞ կոնֆետ կերավ Մարին։
3
7.Գրապահարանի դարակում 23 գիրք կար։ Արեգը որոշեց վերցնել Ջ․Ռոդարիի «Հեքիաթներ հեռախոսով» գիրքը։ Անին հուշեց նրան, որ գիրքը վերջից հաշված ութերորդն է։ Սկզբից հաշված ո՞րերորդ գիրքը պետք է վերցնի Արեգը:
16
8.Այսօր` մարտի 26-ն է՝ չորեքշաբթի: 10 օրից շաբաթվա ի՞նչ օր կլինի:
շաբաթ
9.Յոթ հարկանի շենքի առաջին հարկում ապրում է 2 հոգի։ Յուրաքանչյուր հաջորդ հարկի բնակիչների թիվը ավելանում է 2-ով։ Քանի՞ բնակիչ ունի այդ շենքը։
35
10.Ճամփորդության ժամանակ Ալեքսան, Եվան, Տիգրանը որոշեցին լուսանկարվել։ Եվան և Տիգրանը ցանկանում էին կանգնել կողք կողքի։ Քանի՞ եղանակով կարող են կանգնել ճամփորդ ընկերները լուսանկարվելու համար։
11.Սեբաստացի սովորողները ծաղիկներ տնկեցին իրարից 2 ոտնաչափ հեռավորությամբ։ Ստացվեց 14 ոտնաչափ երկարությամբ շարք։ Քանի՞ ծաղիկ տնկեցին սովորողները:
8
12.Նապաստակների թաթերի քանակը 12-ով շատ է նրանց պոչերի քանակից: Քանի՞ նապաստակ կա:
3
13.Ծաղկամանում կան ծաղիկներ։ Բացի երկու հատից, մնացածը վարդ է, բացի երկու հատից մնացածը երիցուկ է, բացի երկու հատից մնացածը կակաչ է։ Քանի՞ ծաղիկ կա ծաղկամանում։
14.Սովորողները մայրիկների համար պատրաստեցին շոկոլադ: 20 տուփերից յուրաքանչյուրում տեղավորեցին 3-ական շոկոլադ, այնուհետև ավելացած 5-ը կերան։ Ընդամենը քանի՞ շոկոլադ էին պատրաստել սովորողները։
Հայ Ճարտարապետությունը
Հայ մշակույթի պատմության մեջ իր ուրույն տեղն ունի ճարտարապետությունը։ Հայաստանը հաճախ են անվանում բացօթյա թանգարան, որտեղ ամենուրեք կարելի է տեսնել տարբեր
դարերում ստեղծված ճարտարապետական հուշարձաններ։ Այս կամ այն կառույցի վրա աշխատող վարպետների ղեկավարը ճարտարապետն էր։ Նա ոչ միայն անմիջականորեն վերահսկում էր շինարարական աշխատանքը, այլև պետք է կազմեր կառույցի կարևոր հատվածների մանրակերտը։ Ճարտարապետի ցուցումով էր տեղադրվում ամեն մի
հանգույց, ամեն մի զարդանախշ։
Միջնադարի հայ նշանավոր ճարտարապետներ էին Մանուելը, Տրդատը, Մոմիկը և ուրիշներ։
Մանուել, Տրդատ, Մոմիկ
Մանուելը Վասպուրականի Արծրունյաց թագավորական տան գլխավոր ճարտարապետ-քանդակագործն էր։ 10-րդ դարի սկզբին, Գագիկ Արծրունի թագավորի օրոք, Ոստան և Աղթամար քաղաքներում նա կառուցում է նավահանգիստներ և պալատներ, տաճարներ ու զբոսավայրեր։ Ոստան քաղաքում նա հիմնադրում է մի շքեղ պալատ, որն ուներ ընդարձակ, նկարազարդ և լուսավոր դահլիճներ, բազմաթիվ սենյակներ, որոնցից հիանալի տեսարաններ էին բացվում։ Մի ընդարձակ պալատ էլ Մանուելը կառուցում է Աղթամարում։Պալատից քիչ հեռու Սուրբ Խաչ հրաշալի եկեղեցին էր, որը կանգուն է մնացել մինչև մեր օրերը։ Տաճարի պատերը քանդակված են հրաշալի զարդանախշերով:Աղթամարի տաճարի կառուցումից տասնամյակներ անց Հայաստանի հյուսիսում` Բագրատունյաց Անի մայրաքաղաքում,
հռչակվեց մեկ ուրիշ մեծ վարպետի` Տրդատ ճարտարապետի անունը։ Տրդատի անունը հայտնի էր ոչ միայն Հայաստանում, այլև նրա սահմաններից դուրս։
Տրդատն առաջին շենքը կառուցել է Արգինայում: Այդ վայրը 965 թվականին դարձել էր Հայոց եկեղեցու կաթողիկոսանիստը:Դրանից շատ կարճ ժամանակ անց, Հայոց նորընտիր կաթողիկոս Խաչիկ Ա Արշարունին որոշում է նոր աթոռանիստի համար այդ վայրում հիմնել մեծ եկեղեցի, որի կառուցումն էլ հանձնարարում է Տրդատ Ճարտարապետին: Այդ եկեղեցուց այսօր, ցավոք, պահպանվել են հյուսիսային պատը և արևմտյանից մեկ հատվածը: Այս պատճառով այսօր հնարավոր չէ հստակ նկարագրել այդ եկեղեցու արտաքին տեսքը, սակայն տեղեկություններ է հաղորդում պարսիկ պատմիչ Մովլանա Իդրիսը, ով Շահ-Իսմայիլի զորքերի հետ հասել էր այստեղ, և իր մատյանում անչափ հիացմունքով է խոսում շինության մասին: Դրանից հետո Տրդատ ճարտարապետը նոր հանձնարարություն է ստանում արքա Սմբատ Բ Տիեզերակալից (977-989 թթ.): Անիում պետք է կառուցվեր մեծ չափերով մի եկեղեցի, որը նվիրվելու էր Քրիստոսի ծննդյան 1000-ամյակին: Դա Անիի հռչակավոր Մայր Տաճարն էր, որ հետագայում հայտնի է դառնում իր հոյակերտ ճարտարապետությամբ: Սակայն Սմբատ արքան տեսնում է միայն Տրդատի գցած հիմքը: Արքայի մահվան պատճառով տաճարի կառուցման աշխատանքները մեկառժամանակ դադարեցվում են:
Մայր տաճարի կառուցման ժամանակավոր դադարը Տրդատն օգտագործում է Բյուզանդիայի մայրաքաղաք Կոստանդնուպոլիս մեկնելու համար, որտեղ նրան հրավիրել էին վերականգնելու կայսրության գլխավոր եկեղեցու՝ հայտնի Սուրբ Սոֆիայի տաճարի գմբեթը:
Տրդատը գերազանցապես կատարեց տրված հանձնարարությունը՝ ցուցադրելով իր փայլուն վարպետությունը, որի մասին վկայում են հուշարձանի ոչ միայն ներկա վիճակը, այլև Ասողիկի վկայությունն այն մասին, որ տաճարը վերականգնումից հետո ավելի վայելչագեղ տեսք ստացավ, քան առաջ էր: Կառուցումից ի վեր իր բազմաթիվ փլուզումներից հետո Տրդատ ճարտարապետի վերակառուցածն այդպես էլ ամուր պահպանվեց մինչև մեր օրերը՝ ավելի քան 1000 տարի:
13-14-րդ դդ. հայ ճարտարապետության նշանավոր դեմքերից է Մոմիկը։ Նա Սյունյաց Օրբելյան իշխանական տան ճարտարապետն էր։ Մոմիկը միաժամանակ նաև քանդակագործ էր և նկարիչ։ Մոմիկի ուշագրավ գործերից են Սուրբ Սոֆիայի տաճարի գմբեթը, Անիի Մայր տաճարը ,Եղեգիսում կառուցված Զորաց եկեղեցին, Նորավանքի երկհարկ դամբարան-
եկեղեցին, ինքնատիպ խաչքարեր և մանրանկարներ։
Մոմիկը սիրահարվում է Սյունյաց իշխանի գեղեցիկ դստերը։ Իշխանը խոստանում է աղջկան վարպետին կնություն տալ այն պայմանով, եթե Մոմիկը կարողանա սեղմ ժամկետում մի հոյակերտ տաճար կառուցել։ Երբ վանքի շինարարությունը մոտեցել էր իր ավարտին, իշխանը իր ծառային հրամայում է ամեն գնով խոչընդոտել, որպեսզի Մոմիկը չկատարի իր պայմանը։ Ծառան գաղտնի բարձրանում է վանքի գմբեթի վրա աշխատող վարպետի մոտ, հրում և վայր գցում նրան։ Վարպետին թաղում են ընկած տեղում՝ իր կառուցած վանքի բակում, իսկ գմբեթի շինարարությունը ավարտին են հասցնում նրա աշակերտները:
Դիտելու նյութեր՝
Ընտանեկան նախագիծ
Նախագծի անվանում՝ հայ ճարտարապետությունը
Մասնակիցներ՝ 4-5-րդ դասարանի սովորողներ
Ժամկետը՝ ապրիլի 13-19-ը
- Ի՞նչ աշխատանք է կատարում ճարտարապետը:
- Ի՞նչ հայտնի հայ ճարտարապետներ գիտեք:
- Ո՞ր կառույցների հեղինակն է Մոմիկ ճարտարապետը:
- Ո՞ր կառույցների հեղինակն է Մանուել ճարտրապետը:
- Ո՞ր կառույցների հեղինակն է Տրդատ ճարտարապետը:
- Անի մայրաքաղաքն ինչո՞վ է հայտնի եղել:
- Ձեր թաղամասում ի՞նչ ճարտարապետական կառույցներ կան: Նկարիր և պատմիր այդ կառույցների մասին
Մարտի 20Առաջադրանքներ
1․Մեծերը Չարեմցի մասին կարդա՛, օգտվելով համացանցից՝ գտի՛ր այլ մտքեր և հրապարակի՛ր։
«…Հայրը` Աբգար աղան, փող էր տվել, որ Եղիշեն կոշիկ առնի, իսկ որդին, առանց երկար-բարակ մտածելու, այդ գումարով գրքեր առած եկավ տուն:
— Տո, դու խելքդ հացի հետ ես կերե՞լ,— զայրացավ հայրը: — Բոբի՞կ պիտի ման գաս: Եղիշեն ձայն չհանեց, բայց հետո, երբ դուրս եկանք ու գնում էինք մեր տուն, ճանապարհին ասաց.
— Լավ է մարդ ոտքից բոբիկ լինի, քան թե` խելքից»:
Ընկերներից մեկի հուշերից
2․ Գրի՛ր շարադրություն գարնան մասին՝ օգտագործելով ածականներ, բայեր և այլ խոսքի մասեր, շարադրությունդ ավելի գեղեցիկ դարձնելու համար։ Վերնագիրը որոշի՛ր ինքդ։
Ջերմություն
Գարնանային օր է, բոլորիս սրտերում ջերմությունն է: Բակերում ցնծում է խաղերով տարված երեխաների աղմուկը: Մշուշոտ ամպերին վերջապես հաղթեց կապույտ, պարզ երկինքը: Գարուն է, ջերմություն է, բնության նոր կյանքն է, մարդկանց սիրած եղանակն է:
3․Կետերի փոխարեն ավելացրու ը տառը այն բառերում, որտեղ գրվում է։
հյուրընկալ, անակնկալ, դյուրընկալ. առնչվել, երկնչել,
խոչընդոտ, ակնթարթ, դասընթաց, մթնկա, անընթեռնելի, խոյընթաց,
չըմբռնել, նախընտրելի, սրընթաց, ձեռնտու, ըմպելիք,
առնթեր, ակնդետ, դյուրընթեռնելի, չընկնել, անըմբռնելի, դրմբոց,
այլընտրանք, ճեպընթաց, անընդունակ, ակնբախ, ընթանալ,
զուգընթաց, համընկնել, չընդդիմանալ, երկընտրանք, կորնթարդ,
համընթար, գահընկեց, գիրկընդխառն, ինքնըստինքյան, չընկճվել, ամենընտիր, մթնշաղ, անընդունելի։
1․ Գտի՛ր այն թիվը, որի գրությունը համապատասխանում է չորս հազար երեքհարյուր յոթ թվին.
4037❌
4307✔
4703❌
4073❌
2․ Ընտրի՛ր այն թիվը, որը 360-ից փոքր է 12-ով:
4320❌
372❌
348✔
30❌
3․ Քանի՞ տասնյակ կա 768 թվի մեջ:
6
76✔
7
68
4․ Ընտրի՛ր այն թվանշանը, որը աստղանիշի փոխարեն տեղադրման դեպքում ստացված թվերը դասավորված կլինեն նվազման կարգով. 8*6, 856, *75
4❌
5❌
7✔
9❌
5․ Ընտրի՛ր այն թվանշանը, որը տեղադրելով աստղանիշի փոխարեն` կստանաս անհավասարություն. 4 կգ 61 գ < 4 կգ * 1գ
4❌
5❌
6❌
7✔
6. Ընտրի՛ր այն պատասխանը, որն արտահայտում է 2 օր 15 ժամը ժամերով:
215 ժ❌
39 ժ❌
63 ժ✔
135 ժ❌
7. Քառակուսու պարագիծը 132 սմ է: Գտի՛ր քառակուսու կողմի երկարությունը:
33 սմ✔
66 սմ
264 սմ
528 սմ
8. Նշի՛ր այն գծապատկերը, որի 3/7 մասը ներկված է:
1❌
2✔
3❌
4❌
9. Ո՞ր դատողությունն է ճշմարիտ.
Նվազելին կստանաս, եթե հանելիից հանես տարբերությունը:
Գումարելիներից մեկը մեծացնելիս, իսկ մյուսը փոքրացնելիս միևնույն միավորով, գումարը չի փոխվում:✔
0-ից տարբեր երկու հավասար թվերի քանորդը հավասար է 0-ի:
Թիվը 10-ով բազմապատկելիս բավական է այդ թվի գրության վերջից երկու 0 ավելացնել:
10. Կտրեցին 12 մ երկարությամբ մետաղալարի 1/4մասը: Քանի՞ մետր մետաղալար մնաց:
3 մ
6 մ
9 մ✔
48 մ
11. Տրամագրի միջոցով տրված է օրվա տարբեր ժամերին օդի ջերմաստիճանը: Օգտվելով տրամագրում բերված տվյալներից՝ հաշվի°ր, օրվա ընթացքում գրանցված ամենաբարձր և ամենացածր ջերմաստիճանների տարբերությունը:
30
12. Դի՛ր թվաբանական գործողության նշանները ( +, -, ·, : ) այնպես, որ վերականգնվի հավասարությունը:
94-54:6=85
13. Հաշվի°ր ամենամեծ զույգ քառանիշ և ամենափոքր կենտ եռանիշ թվերի տարբերությունը:
9897
14. Հաշվի°ր 6532 — 5 · (1253 : 7 + 536) արտահայտության արժեքը:
2957
15. Կռահի՛ր օրինաչափությունը և տրված թվերից հետո ավելացրո՛ւ ևս մեկ թիվ: 324, 524, 924, 1524, 2324 :
16. Ուղղանկյունաձև սավանի երկարությունը 220 սմ է, որը 60 սմ-ով մեծ է լայնությունից: Հաշվի՛ր այդ սավանի մակերեսը:
35200 սմ/ք
17. Երկու վայրերից, որոնց միջև եղած հեռավորությունը 564 կմ է, միաժամանակ իրար ընդառաջ շարժվեցին երկու ավտոմեքենա, նրանցից մեկի արագությունը 63 կմ⁄ժ էր: Ի՞նչ արագությամբ էր շարժվում երկրորդ ավտոմեքենան, եթե ավտոմեքենաները հանդիպեցին շարժվելուց 4 ժամ հետո:
78 կմ/ժ
Կոտորակների կրճատումը։ Կոտորակների հավասարությունը (մաս 3)
Կոտորակը կրճատելու համար անհրաժեշտ է կոտորակի համարիչն ու հայտարաը բաժանել նրանց ամենամեծ ընդհանուր բաժանարարի վրա։
Օրինակ՝
Կրճատենք 2114 կոտորակը
(21,14)=7
21:7=3
14:7=2
2114=21:714:7=32
Կոտորակների հավասարության պայմանը
Երկու սովորական կոտորակներ իրար հավասար են, եթե առաջին կոտորակի համարիչի և երկրորդ կոտորակի հայտարարի արտադրյալը հավասար է առաջին կոտորակի հայտարարի և երկրորդ կոտորակի համարիչի արտադրյալին։
Օրինակ՝617 =1234
6‧ 34=17‧ 12
204=204
Առաջադրանքներ
- Կրճատեք կոտորակները:
Օրինակ` կրճատեք 2114 կոտորակը։
Դրա համար պետք է գտնել 14 և 21 թվերի ամենամեծ ընդհանուր բաժանարարը և կոտորակի համարիչն ու հայտարաը բաժանել այդ թվերի ամենամեծ ընդհանուր բաժանարարի վրա։
(21,14)=7
21:7=3
14:7=2
2114=21:714:7=32
32/40=4/10=2/5
14/70=2/10=1/5
15/25=3/5
48/42=8/7
636
15/105=
16/20=
44/33=
65/60=
565
21/49=
824
64/24=
- Իրար հավասա՞ր են արդյոք կոտորակները.
128 և 32
112 և 256
115 և 224
840 և 210
50125 և 1025
844 և 211
37 և 46
- Աստղանիշը փոխարինե՛ք այնպիսի թվանշանով, որ ստանաք.
- կանոնավոր կոտորակ
5*4539,1*9114, *363,2172*7
- անկանոն կոտորակ
388*05, *868,*626,3*93*8
Հաշվիր և կրճատիր
3015+4221
134+45
657+135
178+1512
312×4221
79×45
6517×415
1718×1512
Երկրի մակերևույթը փոփոխող արտածին ուժերը
Երկրի ընդերքում և նրա մակերևույթին տեղի ունեցող գործընթացների հետևանքով Երկրի մակերևույթը մշտապես փոփոխվում և նոր ձևեր է ստանում: Երկրաշարժերն ու հրաբուխների ժայթքումները ներքին գործընթացներ են: Դրանք սովորաբար Երկրի մակերևույթին առաջացնում են անհարթություններ, իսկ արտածին ուժերը հարթեցնում են դրանք: Ջերմաստիճանի տատանումների, օդի, ջրի, բույսերի և այլ կենդանի օրգանիզմների ազդեցությամբ ապարների քայքայման և փոփոխման երևույթները կոչվում են հողմահարություն:
Հողմահարությունները կարող են լինել ֆիզիկական, քիմիական և օրգանական:
Ֆիզիկական հողմահարությունը կարող է պայմանավորվել ջերմաստիճանի կտրուկ փոփոխություններով: Ցերեկը տաքանալիս լեռնային ապարներն ընդարձակվում են, գիշերը սառչելիս’ սեղմվում: Դրա հետևանքով ապարների վրա առաջանում են ճաքեր և ճեղքվածքներ: Երբեմն դրանք լցվում են ջրով, որը սառչելով ընդարձակվում է և ավելի արագացնում ժայռերի քայքայումը:
Երկրի մակերևույթով հոսող ջուրը լվանում տանում է հողի վերին շերտը բույսերին անհրաժեշտ սննդանյութերի հետ միասին: Վարարած գետերից կամ անձրևաջրերից առաջացած հեղեղները ամեն տարի վնասում են տասնյակ հազարավոր հեկտար բերքատու հողեր: Քայքայիչ ազդեցություն ունեն նաև քամիները: Ուժեղ մրրիկի ժամանակ քամին կարող է քշել տանել հողի’ մինչև 25 սմ հաստությամբ շերտեր: Դրա հետևանքով արգավանդ հողերը դառնում են անբերրի և մշակման համար ոչ պիտանի: Քայքայիչ դեր ունեն նաև ձյունը և սառույցը: Լեռների վրա կուտակված ձյունը և սառույցը իրենց ծանրության ազդեցությամբ
շարժվում են ներքև’ քերելով և քայքայելով Երկրի մակերևույթը: Այս բոլորը ֆիզիկական հողմահարության օրինակներ են:
Օդում և ջրում պարունակվող տարբեր քիմիական նյութերը’ աղեր, թթուներ, փոխազդելով ապարների հետ, քայքայում են դրանք: Այդպիսի փոխազդեցությունը կոչվում է քիմիական հողմահարություն:
Օրգանական հողմահարությունը տեղի է ունենում կենդանի օրգանիզմների ազդեցությամբ:
Երկրի մակերևույթի ձևավորման գործում որոշակի դեր է խաղումնաև մարդու գործունեությունը, որի ազդեցությունն անընդհատ աճում է: Օգտակար հանածոների արդյունահանումը, ջրանցքների, ջրամբարների, թունելների կառուցումը արհեստական բարձրությունների և փոսերի առաջացման պատճառ են դառնում։
Հարցեր և առաջադրանքներ․
1.Որ գործընթացներն են երկրի մակերևույթի վրա առաջացնում անհարթություններ։
Երկրի ընդերքում և նրա մակերևույթին տեղի ունեցող գործընթացների հետևանքով Երկրի մակերևույթը մշտապես փոփոխվում և նոր ձևեր է ստանում: Երկրաշարժերն ու հրաբուխների ժայթքումները ներքին գործընթացներ են: Դրանք սովորաբար Երկրի մակերևույթին առաջացնում են անհարթություններ, իսկ արտաքին ուժերը հարթեցնում են դրանք:
2.Ինչ է նշանակում հողմնահարում և քանի տեսակներ կան։
Ջերմաստիճանի տատանումների, օդի, ջրի, բույսերի և այլ կենդանի օրգանիզմների ազդեցությամբ ապարների քայքայման և փոփոխման երևույթները կոչվում են հողմահարություն: Հողմահարությունները կարող են լինել ֆիզիկական, քիմիական և օրգանական:
3.Նշեք հողմնահարման տեսակների օրինակներ։
Mrrik, bbardzr jermastijan, dzyun, saruyc
4.Ինչպես է տեղի ունենում օրգանական հողմնահարումը։
Օրգանական հողմահարությունը տեղի է ունենում կենդանի օրգանիզմների ազդեցությամբ:
Երկրի մակերևույթի ձևավորման գործում որոշակի դեր է խաղում նաև մարդու գործունեությունը, որի ազդեցությունն անընդհատ աճում է: Օգտակար հանածոների արդյունահանումը, ջրանցքների, ջրամբարների, թունելների կառուցումը արհեստական բարձրությունների և փոսերի առաջացման պատճառ են դառնում։
5.Մարդը կարող է իր ազդեցությունն ունենալ երկրի մակերևույթի ձևավորման գործում։
Ayo